Kortizon Nedir?
Kortizon, vücudumuzda doğal olarak bulunan bir hormondur.
Kortizon hormonunun vücuttaki en önemli görevi yağ ve karbonhidrat metabolizmasını dengelemektir.
Günün farklı saatlerinde farklı oranlarda salgılanan kortizon; zaman, kan basıncı ve vücut ısısına göre değişkenlik gösterir.
Yapılan çalışmalar sonucunda en çok sabah saatlerinde salgılandığı sonucuna ulaşılmıştır. Sinirlenme durumunda da normal şartlardan yaklaşık 10 kat daha fazla kortizon salgılandığı bilinmektedir.
Yenidoğan bebeklerde ise, doğumdan 3 hafta sonra kortizon salgılanması başlar ve ölüm anına kadar devam eder.
Kortizon Hangi Hastalıkların Tedavisinde Kullanılır?
Anti-alerjik özelliğe sahip olan kortizon, bağışıklığı baskılayan ve iltihap kurutan bir hormon olması nedeniyle günümüzde birçok hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır.
Hangi hastalıkta ve hangi dozda kullanılacağı ise hekim tarafından belirlenir.
Aşırı dozda alınması veya kortizon tedavisinin aniden bırakılması ciddi yan etkilere ve hastanın yaşam kalitesinin düşmesine sebep olabilir.
Kortizon takviyesinin tedavi amaçlı verildiği hastalıklar şunlardır:
· Kalp ve damar hastalıkları
· Romatizmal hastalıklar
· Sinir sistemini etkileyen hastalıklar
· Kan hastalıkları
· Alerjik hastalıklar
· Bağ dokusunu etkileyen hastalıklar
· Karaciğer hastalıkları
· Tümör tedavileri
· Hormonal hastalıklar
· Böbrek ve idrar yolu hastalıkları
· Göz hastalıkları
· Ülseratif kolit
· Cilt hastalıkları
Kortizon Tedavisinde Beslenme:
Kortizon oldukça etkili bir tedavidir ancak bu tedavi sırasında başta ilacın dozu ve beslenme olmak üzere dikkat edilmesi gereken birçok etken vardır.
Ø Kortizon tedavisi şekeri yükseltir.
Ø Vücutta suyu ve tuzu tutarak ödeme sebep olur.
Ø Tedavi aşamasında sodyum tutulmasına bağlı olarak kan basıncı yükselebilir.
Ø Kemiklerde kalsiyum kaybı meydana gelir.
Bu yan etkileri engelleyip ortadan kaldırabilmek için tedavi boyunca beslenmeye ekstra önem göstermemiz gerekir.
Kortizon tedavisi gören hastalar, bu süreci bir diyetisyen eşliğinde geçirerek kortizon diyeti hakkında daha detaylı bilgi alabilirler ve süreci kolaylaştırabilirler.
Kortizon tedavisi bittikten sonra beslenme yine sağlıklı bir şekilde devam etmelidir. Bu süreçte yine hekim ve diyetisyen takibinde olmakta ve sağlıklı beslenme alışkanlıkları edinmekte fayda vardır.
Kortizon tedavisi gören hastaların beslenmelerinde dikkat etmeleri gereken noktalar:
1) Tuz Alımı Azaltılmalı, Tuzsuz Bir Diyete Geçilmeli!
Kortizon, tuzun böbreklerden geri emilimini azaltır. Bu nedenle kortizon kullanan hastalar, tedavi boyunca tuz alımını azaltmalı, hatta tamamen tuzsuz bir diyete geçmelidir.
Tuz denildiğinde akla sadece yemeğe katılan tuz gelmemelidir. Bu süreçte yemekten sodaya kadar hemen her besinin tuzsuz olanı tercih edilmelidir. Örneğin normal ekmek yerine tuzsuz ekmek tüketilebilir. Amaç tuz tüketimini sıfıra indirmektir.
2) Kalsiyum Yönünden Zengin Beslenilmeli!
Kortizonun yan etkilerinden biri de kemik yıkımını hızlandırmasıdır.
Bu hastalarda kalsiyumun bağırsaklardan emilimi azalır ve osteoporoz gelişebilir.
Bu durumun önüne geçebilmek için, tedavi süresince kalsiyum alımını arttırmak gerekir.
Beslenme planınıza süt, yoğurt, peynir, baklagiller ve yeşil yapraklı sebzeleri dahil ederek günlük kalsiyum alımını arttırabilirsiniz.
3) Meyve ve Sebze Tüketimi Artırılmalı!
Kortizonun yan etkilerinden biri de potasyum kayıplarıdır.
Böbreklerde potasyum emiliminin olmaması kalbi olumsuz yönde etkiler. Ayrıca hastalarda kas güçsüzlüğü yaşanmasına sebep olur.
Potasyum kaybını minimuma düşürmek için tedavi sürecinde sebze ve meyve tüketimine özellikle de potasyum içeriği yüksek olan meyve ve sebzelere (yeşil yapraklı sebzeler, patates, muz, elma, kuru meyveler vb.) ağırlık verilmelidir.
4) Şekeri Azalt, Abur Cubur & Fast Food Gibi Besinlerden Uzak Dur!
Kortizon tedavisi gören hastalarda şeker metabolizması bozulur. Bu durum tatlı ve yağlı besinlere olan yönelimi arttırır.
Hastanın canı devamlı tatlı ve yağlı yiyecekler tüketmek ister. Oysa bu süreçte tatlı, yağlı ve hazır paketli gıdalardan uzak durmak gerekir.
Tatlı yeme isteğinin önüne geçilemiyorsa, kuru meyve gibi sağlıklı alternatifleri tüketilebilir.
5) Kan Şekerini Hızla Yükselten Besinlerden Kaçınılmalı!
Kortizon tedavisi boyunca uzak durulması gereken besin gruplarından biri de kan şekerini hızlı bir şekilde yükselten, başka bir deyişle çabuk sindirilen besinler uzak durmaktır.
Dolayısıyla beslenme planından tüm meyve suları, beyaz un, şeker, patates, mısır, pirinç gibi yiyecekleri çıkarmak gerekir.
6) Fiziksel Aktivite Artırılmalı!
Kortizon tedavisinde kilo kontrolünü sağlamak ve daha iyi hissetmek amacıyla hafif tempodaki sporlar yapılabilir.
Özellikle açık havada yapılan yarım saatlik tempolu bir yürüyüş hastanın hem beden hem de ruh sağlığına iyi gelir.
7) Kortizon Tedavisi Alan Hastalar Hangi Besinlerden Uzak Durmalıdır?
Kortizon tedavisi sırasında bazı yiyeceklerden uzak durmak, bu ilacın olası yan etkilerini azaltır. Kortizon alanlar ne yememeli? İşte cevabı…
· Tuz
· Şeker
· Un
· Nişasta
· Tuzlu kuru yemiş
· Tuzlu şarküteri ürünleri
· Tuzlu cipsler
· Tuzlu atıştırmalıklar
· Fast food menüler
· Kebaplar
· Lahmacunlar
· Turşu
· Ev yapımı salça
· Salamura çeşitleri
· Tuzlu ekmek
· Kek
· Börek
· Kurabiye
· Galeta
· Bisküviler
· Tuzlu ve karışık baharatlar
· Salata sosları